در این مقاله و در بخش اول سعی می کنیم،که با تاریخچه و آداب و رسوم دینی این آیین آشنا بشویم و در بخش دوم نگاهی میکنیم به وضعیت
پیروان این آیین در ایران.آیین مندایی از ادیان کهن جهان به شمار می‌رود.منداییان خود را از نسل سام،فرزند نوح و پیرو یحیی تعمید دهنده می‌دانند.یحیی به این شهرت دارد،که مسیح را در آب غسل داده بوده است و او به آمدن موعودی بشارت می داده،که در نظر مسیحیان این موعود همان عیسی مسیح است.اما منداییان معتقد نیستند،که مسیح همان موعود است.در نظر منداییان یحیی تعمید دهنده پیامبری از جانب خداوند بوده است،با این حال منداییان ریشه آیین خود را به قبل ترازیحیی،یعنی به زمان حضرت نوح برمی‌گردانند.منداییان درآیین خودشان به پنج پیامبر باور دارند.اولین در نظر منداییان،آدم است.ازنظرآنان آدم و حوا یکی از خانواده های مقدس به حساب می آیند.دومین،شیتل فرزند آدم است،که در ادبیات اسلامی به شبیث معروف هستند.سومین نوح و همسرش هستند و چهارمین،سام فرزند نوح است.پنجمین و آخرین پیامبری که منداییان به آن باور دارند یحیی تعمید دهنده است،که آنان هم در نظر منداییان خانواده ای مقدس به حساب می آیند.منداییان چندین کتاب مقدس دارند.این کتاب ها عمدتاً به زبان آرامی شرقی نوشته شده است.برخی از این کتاب‌ها عبارتند از:گنزارربا،آدراشی اد یحیی،قلوستا،اسفرملواشی و کتاب انیانی است. گنزارربا،که به معنی گنج عظیم است از مهمترین کتاب مذهبی منداییان به شمار می رود.این کتاب از یک رو به زندگی در این دنیا و مفاهیمی همچون،آفرینش و خلقت می‌پردازد و از سوی دیگر به مسائل غیر مادی همچون، روح انسان دعا و روشنایی می‌پردازد.منداییان بر این باورند که این کتاب نخستین کلام خداوند است،که پس از خلقت جهان توسط یکی از فرشتگان به انسان ها رسیده و سینه به سینه حفظ شده است.منداییان دارای زبان و خط خاص خود هستند.زبان منداییان برگرفته از زبان آرامه ای است،که به طور شفاهی و سینه به سینه به نسل ها منتقل می شود و خط آنان نیز ترکیبی از خط ابری و ماندی است.حروف الفبای مندایی از ۲۲ حرف اصلی تشکیل شده است،که در باورآنان هر یک از این حروف الفبا دارای معنای عمیقی هستند که نیرویی از زندگی و نور در آن وجود دارد.همچنین منداییان دارای تقویم خاص خود هستند،ماه های آنان ۳۰ روزه است و دارای ۱۲ ماه میباشد و ۵ روز باقی مانده برای آنان معروف به پنجه مقدس است.منداییان در این پنج روز به برگزاری مراسم مذهبی می پردازند که یکی از مهمترین مناسبت های دینی در آیین مندایی به شمار می رود. در این ایام پنج روزه که با نام "پروانایا" شناخته می‌شود،منداییان شبها را نیز بخشی از روز می دانند،چرا که فلسفه آیینی این پنج روز بر مفهوم روشنایی و نور نهاده شده است و بنابر باور آنان این پنج روز از پاکترین ایام سال محسوب می شوند.یکی دیگر از مهمترین امور دینی منداییان غسل تعمید است که باید در آب جاری انجام بشود. آنان آب را مقدس می دانند و معتقد هستند که آب به فرمان خداوند از عالم نور برای حیات و زندگی بر زمین فرستاده شده است.آنان برای برگزاری مراسم مذهبیشان از لباس های سفیدی که از جنس کتان خالص باشد استفاده می کنند.در آیین مندایی سفیدی نشان از پاکی دارد و به همین خاطر شریعت شان این رنگ را برای برگزاری مراسم مذهبی برای آنان انتخاب کرده است.مکان هایی که منداییان در آن به نیایش و برگزاری مراسم می‌پردازند مندی یا بیت مندا نام دارد که به معنای خرد،عقل و دانش است.این مکان ها با استفاده از چوب نی و حصیر ساخته می شود و انجام مراسم در مندی ها به سمت شمال صورت می گیرد.در آیین مندایی هر کس که بتواند به درجه بالای تعلیمات دینی برسد و بر متون دینی تسلط کامل پیدا کند به مقام "گنزورا" یا همان شیخ شدن میرسد.در آیین منداییان یک گنزورا هرگز وارد مسائل عمومی منداییان نمی شود و فقط بر امور اصلی آیین منداییان که همان تعمید،ازدواج و مرگ است نظارت میکند.در واقع در آیین مندایی کسی به عنوان مقام رهبری وجود ندارد و وظیفه اصلی یک گنزورا،برپایی مراسم های روزانه،مراسم ازدواج،مرگ،تعمید و حفاظت از متون دینی است.در بخش بعدی این مقاله بیشتر به وضعیت منداییان در داخل ایران می پردازیم و از وضعیت پیروان این آیین در ایران آگاهی پیدا می کنیم.
نویسنده :کریم ناصری
.jpeg)
.jpg)
